Τα Μουσεία Παγκυπρίου Γυμνασίου κατά τους περασμένους μήνες

Είναι γεγονός, πως κατά το έτος 2020 τα μουσεία, οι εκθεσιακοί χώροι, τα θέατρα έχουν πληγεί σφοδρά από την επέλαση της πανδημίας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, η οποία συνεχίζεται. Το αρχικό μούδιασμα διαδέχθηκαν, εκεί όπου ήταν αυτό δυνατό, διεργασίες για υλοποίηση σχεδιασμών προς βελτίωση των χώρων αυτών. Είτε αυτό αφορούσε βελτίωση στην κτιριακή υποδομή, είτε στην οργάνωση, είτε στο σχεδιασμό για μελλοντικές δράσεις/εκθέσεις/παραστάσεις -διαφάνηκε, πως στα μουσεία και τους άλλους χώρους πολιτισμού στην Κύπρο (και ανά την υφήλιο) καταβλήθηκαν τους τελευταίους μήνες προσπάθειες, ώστε ο χρόνος εν μέσω πανδημίας,  να μην μετατραπεί σε χαμένο χρόνο. Αυτή υπήρξε και η επιδίωξη στα Μουσεία Παγκυπρίου Γυμνασίου. Κατά τους περασμένους μήνες άρχισαν και συνεχίζονται εργασίες, που αφορούν την συντήρηση ήδη υπαρχόντων στην μόνιμη έκθεση εκθεμάτων και την προετοιμασία προς έκθεση νέων μουσειακών αντικειμένων από την συλλογή του Παγκυπρίου Γυμνασίου.

Συντήρηση μουσειακών εκθεμάτων

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τέσσερα σπαράγματα μεσαιωνικών, επιτύμβιων πλακών, με αριθμό μητρώου Π.Γ.322/95, Π.Γ.358/95, Π.Γ.418/95 και Π.Γ.419/95, οι οποίες αποτελούν τμήματα δυο διαφορετικών πλακών. Όπως και το εντυπωσιακό έκθεμα των Μουσείων Παγκ. Γυμν., δηλ. το περίκαλλο, μαρμάρινο ανάγλυφο του ευλογούντα Χριστού (Αρ. Μητρώου Ε/2007/738), οι επιτύμβιες πλάκες -τμήματα των οποίων αποτελούν τα σπαράγματα στα Μουσεία Παγκ. Γυμν,- χρονολογούνται στην περίοδο της Φραγκοκρατίας -το μεν πρώτο στις αρχές του 16ου αι., το δε δεύτερο στα τέλη 15ου/αρχές 16ου αι. Τα σπαράγματα, εξάλλου,  συμπεριλαμβάνονται και στο σημαντικό έργο της μεσαιωνολόγου Brünehilde Imhaus “Lacrimae Cypriae  - Les larmes de Chypre” (Λευκωσία 2004). 

Τα πιο πάνω εκθέματα είχαν υποστεί μεγάλη φθορά, λόγω της παρόδου των αιώνων και της μάλλον περιπετειώδους ιστορίας τους, έτσι οι επιγραφές ή οι γλυπτές παραστάσεις που σώθηκαν, δύσκολα μπορούν να αναγνωστούν. Διακρίνεται, όμως, ανάγλυφη διακόσμηση με περιπλοκάδες, τμήματα απολήξεων γοτθικών, αρχιτεκτονικών μελών και τμήμα ανθρώπινης κεφαλής πάνω σε προσκέφαλο, καθώς και τμήμα επιγραφής στην ελληνική γλώσσα.  Για την καλύτερη φροντίδα και την περαιτέρω μελέτη των προαναφερθέντων πλακών, αυτές τυγχάνουν συντήρησης από τη συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης κα Κατερίνα Αθηαινίτου. Ταυτόχρονα, διενεργείται φωτογραφική αποτύπωση από τον καθηγητή φωτογραφίας στο Π.Γ. κο Χάρη Ζεβλάρη.

Με την επιτυχή αποπεράτωση τη συντήρησης και την μελέτη των σπάνιων και ιστορικά πολύ ενδιαφερόντων αυτών πλακών, προγραμματίζεται η ανάδειξή τους στους χώρους των Μουσείων Παγκυπρίου Γυμνασίου.

Καθαριότητα χώρου και φροντίδα εκθεμάτων

Σε τακτά χρονικά διαστήματα στα Μουσεία Παγκ. Γυμν., πέραν της συνήθους φροντίδας του εκθεσιακού χώρου και των προθηκών, διενεργείται ενδελεχέστερος καθαρισμός του εσωτερικού κάθε έκαστης προθήκης και του περιεχομένου τους. Ο καθαρισμός γίνεται με προσοχή, ώστε να διασφαλιστεί η αποφυγή οποιουδήποτε ατυχήματος, που θα είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό του προσωπικού ή και τη φθορά εκθεμάτων. Το τελευταίο σημείο άπτεται και του ενδεδειγμένου χειρισμού των εκθεμάτων κατά τον καθαρισμό. Με την προσωπική φροντίδα του εφόρου των Μουσείων Παγκ Γυμν. και του υπόλοιπου προσωπικού, διεκπεραιώθηκε με επιτυχία αυτή η σημαντική εργασία, η οποία αποτελεί εφαρμογή της αρχής της προληπτικής συντήρησης:  οι μικρές σε εύρος και έκταση, αλλά πυκνές σε χρονικό διάστημα επεμβάσεις και η προσεκτική φροντίδα των εκθεμάτων, συνεργούν στην έγκαιρη αναγνώριση φθορών. Αποτρέπουν μελλοντικά την καταστροφή (έστω και μερική) της ύλης και συνεπακόλουθα την απώλεια πολύτιμων πληροφοριών και της εκφραστικής επάρκειας του εκθέματος –απομακρύνοντας, έτσι, την αναγκαιότητα δραστικής επέμβασης του συντηρητή.

Επισκέψεις

Τέλος, χρήσιμο θα ήταν ν’ αναφερθεί, πως κατά τις περιόδους, όπου αυτό επιτρεπόταν από τα επιδημιολογικά δεδομένα, τα Μουσεία Παγκ. Γυμν. δέχθηκαν μεμονωμένες επισκέψεις από διαβάτες της περιοχής, παλαιούς  αποφοίτους του Παγκυπρίου Γυμνασίου και άλλους επισκέπτες, οι οποίοι επισκέπτονταν τηρώντας τα ενδεδειγμένα μέτρα προστασίας και κατέγραψαν τις εντυπώσεις τους στο βιβλίο επισκεπτών του μουσείου. Τα Μουσεία Παγκ. Γυμν. ελκύουν ακόμα επιστήμονες, οι οποίοι αναζητούν να μελετήσουν εκθέματα του μουσείου. Σ’ αυτήν την κατηγορία ανήκει και η επίσκεψη του εφόρου του πανεπιστημιακού μουσείου αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, Δρος Matthias Recke τον περασμένο Οκτώβρη. Ο Δρ. Recke, ως επικεφαλής αρχαιολογικής ανασκαφής στην περιοχή της αρχαίας Ταμασού, αναζητώντας περισσότερα στοιχεία σχετικά με το πεδίο έρευνάς του, μελέτησε στα Μουσεία Παγκ. Γυμν. αντικείμενα της συλλογής αρχαιοτήτων, έπειτα από σχετική έγκριση που του δόθηκε.

Τα Μουσεία Παγκυπρίου Γυμνασίου συνεχίζουν να είναι δραστήρια, παρ’ όλες τις αντιξοότητες που προκαλεί η παρούσα πανδημία. Ανυπομονούν να φιλοξενήσουν ξανά ομάδες παιδιών και ενηλίκων, μαθητών και μαθητριών, παλαιών αποφοίτων του Σχολείου και ξένους επισκέπτες. Στο μεταξύ, θα βελτιώνονται, παραμένοντας ζωντανό κύτταρο πολιτισμού στην καρδιά της πρωτεύουσας!

Μιχάλης Φαντάρος, Έφορος Μουσείων Παγκυπρίου Γυμνασίου