Εικαστική παρέμβαση στα Μουσεία του Παγκυπρίου Γυμνασίου


Πραγματοποιήθηκαν τη Δευτέρα, 29 Οκτωβρίου 2018, στις 07:00 μ.μ., στα Μουσεία του Παγκυπρίου Γυμνασίου στη Λευκωσία, τα εγκαίνια εικαστικής έκθεσης των καταξιωμένων καλλιτεχνών Νίκου Κουρούσιη και Λίας Λαπήθη με τίτλο «Παρεμβάσεις».

Συνεχίζοντας προηγούμενη συνεργασία τους, οι δυο καλλιτέχνες επιχείρησαν μια εικαστική παρέμβαση στον μουσειακό χώρο του αρχαιότερου σχολείου Μέσης Εκπαίδευσης του τόπου μας. Τα συνολικά έξι έργα-εγκαταστάσεις, συνομιλώντας με τα μουσειακά εκθέματα μέσα σ’ έναν ιστορικά φορτισμένο χώρο, έθεσαν ερωτήματα, που άπτονται κοινωνικών θεμάτων και θεμάτων ταυτότητας, ή αναδεικνύουν την πολυεπίπεδη σχέση μεταξύ κλασικού και σύγχρονου έργου τέχνης. Τη βραδιά των εγκαινίων η έκθεση παρουσιάστηκε στο κοινό από τον καθηγητή  Γιώργο Γιωργή, ιστορικό.

Και οι δυο καλλιτέχνες ήσαν ξεκάθαροι ως προς την επιλογή του χώρου για την έκθεση των έργων τους. Για τον Νίκο Κουρούσιη οι χώροι ενός μουσείου μοιάζουν με πρόκληση: «Με ενδιαφέρουν οι χώροι που έχουν ιστορία, που έχουν ενέργεια και αυτός ο χώρος με ερέθισε  και μου δημιούργησε το κίνητρο για να κάνω τις παρεμβάσεις μου» (εφημ. Η Καθημερινή, 11.11.2018). Με το Παγκύπριο Γυμνάσιο η Λία Λαπίθη συνδέεται και διαφορετικά, μια που ο πατέρας της υπήρξε απόφοιτος του Σχολείου: «Όταν επισκέφθηκα τα Μουσεία Παγκυπρίου Γυμνασίου, ο χώρος με μάγεψε -είναι ένα διαμάντι που, δυστυχώς, δεν το γνωρίζει πολύς κόσμος» (εφημ. Η Καθημερινή, 11.11.2018).

Σ’ αυτό το κατ’ εξοχήν παιδευτικό περιβάλλον, οι επισκέπτες του μουσείου μπορούσαν να δούν έργα των δυο καλλιτεχνών τοποθετημένα διάσπαρτα στο χώρο, σε συνομιλία με εκθέματα του μουσείου. Οι καλλιτέχνες δεν αμφισβητούν τη μουσειακή δομή ή τον ρόλο του μουσείου, αλλά θέτουν κάτω από το μικροσκόπιο του προβληματισμού τους την έννοια και τη μορφή του μουσειακού εκθέματος.

 Το έργο, για παράδειγμα, της Λ.Λαπίθη «Ντουντούκα» είναι εμπνευσμένο από τις εκδηλώσεις αντίστασης των μαθητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου κατά της αγγλικής πολιτικής. Η Μάχη της Σεβερείου Βιβλιοθήκης το 1956 υπήρξε προϊόν της ελεύθερης έκφρασης των μαθητών. Ποια είναι σήμερα τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης; Η καλλιτέχνις παραπέμπει στον σχετικό κανονισμό του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Το έργο «Ανδρονίκη» -ένα βίντεο 4 λεπτών, όπου δυο νέοι, πρώην μαθητές του Παγκυπρίου Γυμνασίου, εκτελούν το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι- τοποθετήθηκε σε στενή εγγύτητα με τα εκθέματα της  συλλογής οθωμανικών όπλων. Η θέση των δυο φύλων στην κοινωνία, ο ρόλος τους σήμερα και το τι σημαίνει σήμερα για δυο αγόρια να γίνονται άντρες είναι τα νοήματα, γύρω από τα οποία περιστρέφεται αυτό το έργο.

 Ο Νίκος Κουρούσιης προβληματίζεται για άλλα κοινωνικά θέματα. Ο καθηγητής Γιωργής ανέφερε στα εγκαίνια της έκθεσης: «Τα τελευταία χρόνια o Νίκος Κουρούσιης προβληματίστηκε πάνω στο θέμα της θρονικής καθέδρας, της καρέκλας ως έκφρασης εξουσίας, τόσο στην κοινωνία, όσο και στην πολιτεία». Δείγμα αυτού του προβληματισμού υπήρξε το έργο «Θρόνος-Χ (Θρόνος Ύλης και Εξουσίας)». Σε άλλο του έργο του κυρίαρχο θέμα είναι ο χρόνος, «γονιμοποιό στοιχείο της μνήμης». Πότε γίνεται μουσειακό έκθεμα ένα αντικείμενο; Αυτή τη διαδικασία φωτίζει ο Κουρούσιης με το έργο του «Τέχνη και Λειτουργικότητα», ένα σκεύος, που μορφικά παραπέμπει στα αρχαία αγγεία της συλλογής, έχει όμως χάσει τη χρηστική αξία, που αυτά είχαν στην αρχαιότητα.

Η έκθεση παρέμείνε ανοικτή για το κοινό μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2018 και εντάσσεται στην προσπάθεια των Μουσείων Παγκυπρίου Γυμνασίου για εμπλουτισμό των εκδηλώσεών τους και δημιουργική χρήση των συλλογών τους μέσω δράσεων, όπως η έκθεση έργων σύγχρονης τέχνης στον ιστορικό αυτό χώρο.